روش شناسایی گلوله برفی
در روش تحقیق، یکی از روش‌های نمونه‌گیری غیراحتمالی را روش گلوله برفی عنوان می‌کنند و در تعریف آن گفته می‌شود: نمونه‌گیری گلوله برفی یک روش نمونه‌گیری غیراحتمالی برای زمانی است که ردیابی و مصاحبه نخبگان مورد مطالعه قرار گرفته است و نخبگان مورد نظر برای نمونه‌گیری غیراحتمالی به راحتی قابل شناسایی نیستند؛ به خصوص زمانی که این واحدها بسیار نادر هستند یا بخش کوچکی از یک جامعه بسیار بزرگ را تشکیل می‌دهند. در این روش، پس از شناسایی یا انتخاب واحد نمونه‌گیری اول، آمارگیر از واحد نمونه‌گیری دوم استفاده می‌کند یا به انتخاب آن کمک می‌کند. به همین ترتیب، سایر واحدهای نمونه، شناسایی و انتخاب می‌شوند (Tansey, 2009).
اما برای شناسایی فعالِ فرهنگی، مسئله تا حد زیادی متفاوت می‌شود. به عنوان مثال در اینجا نادر بودن افراد مورد نظر، صادق نیست و یا آنکه بخش کوچکی از جامعه بسیار بزرگ را شامل نمی‌شوند. به همین جهت می‌توان آن را این‌گونه تعریف کرد: فرایند شناسایی افراد جدید از طریق سایر افرادی که یا در موضوع مورد نظر برجسته و شناخته شده هستند و یا آشنایی پیشینی با شناساگر دارند.
در حقیقت این روش برگرفته از تمثیل گلوله برفی است که در نوک قله قرار دارد و با حرکت به سمت دامنه‌ی کوه، حجم آن بزرگ و بزرگتر می‌شود. در این روش شناسایی، شما از یک نفر که ممکن است با آن آشنایی دارید یا قبلا ایشان را در جایی که مرتبط با موضوع موردنظرتان می‌باشد دیدار داشته‌اید (ممکن است فرد شاخص باشد یا نباشد)، بپرسید که آیا فرد یا افرادی را در این حوزه می‌شناسد یا خیر. لذا ایشان ممکن است یک نفر یا چند نفر معرفی کنند. در ادامه پس از ارتباط‌گیری با افراد معرفی شده توسط معرف و بررسی کم و کیف آنان ناظر به فعالیت مورد نظر، این فرآیند ادامه می‌یابد و در مرحله دوم از همین افراد معرفی شده، درخواست معرفی فرد یا افراد جدید دیگری را خواهیم داشت. فرایند شناسایی افراد جدید در روش گلوله برفی، تا جایی ادامه می‌یابد که به اشباع برسیم و در حقیقت دیگر مخاطب جدیدی برای معرفی وجود نداشته باشد.
نکته: گلوله برفی، یکی از پرکاربردترین روش‌های شناسایی است که در عمده مواقع مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در حالی که ممکن است اطلاعی از عنوان آن و شناخت آن به عنوان یک روش شناسایی، وجود نداشته باشد.
محاسن و مزیت‌ها: از جمله مزایا و محاسنی که می‌توان برای روش گلوله برفی برشمرد عبارت است از:
۱) در این روش، امکان دسترسی با سرعت خوب به حجم بالایی از مخاطبین وجود دارد.
۲) در روش گلوله برفی به واسطه آنکه شناسایی معطوف به یک اقدام عملیاتی و یا کنش خاصی نیست، قاعدتا نسبت به سایر روش‌ها، کم هزینه خواهد بود.
۳) در این روش به واسطه آنکه از افراد مختلف و در مراحل مختلف نسبت به معرفی افراد جدید، درخواست می‌شود، شاهد عدم انحصار در یک جمع، گروه و یا یک سلیقه خاص هستیم.
معایب و آسیب‌ها: هر مدل و روشی، دارای آسیب‌ها و نقاط ضعفی است که باید با شناسایی آنها، از گرفتار شدن به آفات آن، جلوگیری نماییم. در اینجا چند مورد از نقاط ضعف و آسیب‌های روش گلوله برفی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۱) در روش گلوله برفی، اگر معرّف‌های اولیه که در گام نخست به آنها مراجعه می‌کنیم به درستی شناسایی نشوند، امکان انحراف در مسیر شناسایی وجود دارد. لذا باید در انتخاب دسته اول، دقت بیشتری به خرج داد.
۲) توجیه دقیق و کامل معرّف‌ها در هر مرحله و به خصوص مرحله اول، بسیار کلیدی و دارای اهمیت است. اگر ایشان به درستی توجیه نشده باشند، در نهایت با مجموعه‌ای از افرادی مواجه هستیم که کارایی لازم را نداشته و در نهایت موجب اتلاف زمان و انرژی شناساگر و مجموعه مورد نظر خواهد شد.
۳) در هر مرحله از شناسایی افراد، با مرور هدف و عملیاتی که برای آن به دنبال شناسایی فعالین و مستعدین فرهنگی هستیم، به ما کمک می‌کند تا دچار انحراف از خواسته اصلی خود نشویم.
۴) در این روش، در عین اینکه ممکن است در بازه زمانی نسبتا خوبی به تعداد قابل توجهی از مخاطبین مورد نظر خود برسیم، اما باید توجه داشت که در نهایت با حجم انبوهی از مخاطبین مواجه هستیم که باید از میان آنها، گزینش لازم را به عمل آوریم. در حقیقت روش گلوله برفی، برای شناسایی اولیه بسیار خوب است اما متناسب با عملیات مورد نظر، باید مورد بازبینی مجدد قرار گیرد.